PAST4FUTURE-project: Wereldwijde acceptatie en implementatie van humane huidmodellen – Interview met Ellen van den Bogaard

Humane Meetmodellen
Nieuws

De Samenwerkende Gezondheidsfondsen hebben samen met Health~Holland (Topsector Life Sciences & Health), NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW) en ZonMw het onderzoeksprogramma ‘Humane Meetmodellen’ opgezet. In dit programma worden humane meetmodellen ontwikkeld om effectiever gezondheidsonderzoek te kunnen doen dat minder afhankelijk is van proefdieronderzoek. Binnen dit programma worden 13 projecten gefinancierd. Aan de hand van interviews lichten we deze projecten uit.  In dit interview vertelt prof. dr. Ellen van den Bogaard over het project ‘Platform for Alternative Skin Tests for sustainable Future science’ (PAST4FUTURE), waarvan zij consortiumleider is. Met dit project wordt een nieuw platform opgericht, waarmee gestandaardiseerde humane huidmodellen beschikbaar gemaakt kunnen worden voor alle onderzoeksinstellingen. 

Hoe kwam jullie project tot stand?

Tijdens een internationaal congres in Amerika, de Gordon Research Conference: Barrier function of Mammalian Skin, kwamen we als onderzoekers tot de conclusie dat er behoefte is aan duidelijke richtlijnen voor het gebruik van huidmodellen. Er is op dit moment namelijk sprake van een enorme wildgroei aan huidmodellen, omdat niet iedereen toegang heeft tot de juiste materialen of protocollen. Waar wij als academici in universitair medische centra bijvoorbeeld toegang hebben tot huidmateriaal dat overblijft na operaties, moeten anderen deze cellen kopen. Dat is vaak onbetaalbaar. Bovendien mogen we de best performing onsterfelijke cellijn helaas niet voor commerciële doeleinden gebruiken.

Zo ontstond het idee om een cellijn te creëren die voor iedereen toegankelijk is. Daarnaast wilden we kijken of we voor het hele werkveld een soort toolbox aan huidmodellen, media en protocollen konden verschaffen. Toen de subsidieoproep kwam vanuit de Samenwerkende Gezondheidsfondsen, Health~Holland en ZonMw, was dat voor ons het uitgelezen moment om dit project te starten. Wij werken op dit moment samen met vijf academische laboratoria (Radboudumc, Radboud Universiteit, LUMC, VUMC, Vereniging van Nederlandse Brandwondencentra) en twee industriële partners (CELLnTEC en TropIQ Health Services).

Wat willen jullie bereiken met dit project?

Uiteindelijk willen we dat huidmodellen wereldwijd geaccepteerd en geïmplementeerd worden, voor het bestuderen van de biologie van de huid, huidaandoeningen en het testen van therapieën. Door met dit project gestandaardiseerde huidmodellen en een toolbox beschikbaar te stellen voor onderzoekers wereldwijd, zorgen we ervoor dat alle onderzoekers dezelfde uitgangspositie hebben en hun resultaten op dezelfde methoden kunnen baseren. Zo wordt onderzoek op een eenduidige manier uitgevoerd en is het reproduceerbaar. Daarbij hopen we bij te dragen aan de vermindering van het gebruik van proefdieren.

Uiteindelijk willen we dat de alternatieve huidmodellen wereldwijd geaccepteerd en geïmplementeerd gaan worden.

Onderzoekers, maar ook beleidsmakers van wet- en regelgeving moeten overtuigd worden van de kwaliteit en validiteit van de resultaten die van een humaan huidmodel afkomen. Huidmodellen leiden tot betere wetenschap en een betere kennis over het functioneren van de menselijke huid. En aangezien je cellen in het laboratorium kan vermenigvuldigen, kan je wel honderden huidmodellen maken afkomstig van een enkele donor of cellijn. Dit maakt onderzoek efficiënter, duurzamer en goedkoper. Bovendien versnelt het de medicijnontwikkeling.

Wat zijn de grootste successen tot nu toe?

We hebben een protocol ontwikkeld voor het gebruik van een speciale technologie in de huidmodellen, waarvan de toepassing een alternatief is voor het gebruik van genetisch gemodificeerde muizen. Met deze techniek kan je door het aanpassen van het DNA van een cel de functie van een eiwit of gen onderzoeken.

Daarnaast ontwikkelden we in samenwerking met CELLnTEC een geoptimaliseerd kweekmedium voor het maken van huidcellen uit stamcellen. Er bleek nog weinig kennis te zijn over dit onderwerp. Om huidcellen uit stamcellen te kunnen kweken, heb je een specifiek kweekmedium nodig dat voor een uniforme celpopulatie zorgt; stamcellen kunnen namelijk alles worden en wij willen alleen huidcellen groeien. Ook hebben we huidmodellen voor eczeem, een ontstekingsziekte van de huid, verbeterd en tot op moleculair niveau in kaart gebracht. We weten nu welke mechanismen van ziekte we kunnen bestuderen met de modellen, maar ook hoe we de – tot nu toe – ontbrekende karakteristieken kunnen toevoegen.

Wat zijn de plannen voor de toekomst?

We streven naar een toekomst waarin we op basis van een huidmonster van een patiënt kunnen bepalen welke behandeling of medicatie het beste past bij de aandoening. We willen de patiënt en de huidziekte beter begrijpen, waardoor patiënten beter geholpen kunnen worden in de spreekkamer.

Met het PAST4FUTURE-project hebben we door het samenbrengen van kennis hiervoor al een mooie basis kunnen leggen. In de toekomst willen we ons meer op de implementatie gaan richten. Zo is er onlangs een groot landelijk consortium gestart vanuit de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) voor huidziekten, genaamd NGID: Next Generation Immunodermatology. In dit project worden zes huidziekten zeer gedetailleerd onderzocht. Met deze informatie kan een patiënt-specifieke vingerafdruk van de ziekte worden gemaakt die bepaalt welke behandeling voor die specifieke patiënt het beste is. Voor de vertaalslag van de patiënt naar het laboratorium staan ook in dit project de huidmodellen centraal. We werken in dit project samen met een partner uit Leiden, CELLnTEC en Proefdiervrij. Het is een mooi en logisch vervolg op het PAST4FUTURE-project. Bovendien zijn we actief in een groot Europees consortium waarin meer dan 200 onderzoekers verenigd zijn. In deze zogenaamde COST Action (NETSKINMODELS) bepalen we samen de richtlijnen en optimale protocollen voor de ontwikkeling en de toepassing van huidmodellen in wetenschappelijk onderzoek.

Wij willen de patiënt en de huidziekte beter begrijpen, waardoor patiënten beter geholpen kunnen worden in de spreekkamer.

Het PAST4FUTURE-project is een samenwerking tussen Radboudumc, Radboud Universiteit, LUMC, VUMC, Vereniging van Nederlandse Brandwondencentra, TropIQ Health Services en CELLnTEC. Bekijk hier de website van PAST4FUTURE voor meer informatie. 